Jak sprawdzić, czy spółka to jednostka mała lub jednostka mikro w rozumieniu ustawy o rachunkowości?

W polskim systemie prawnym ustawa o rachunkowości stanowi podstawę regulującą zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz klasyfikację przedsiębiorstw. To właśnie ten akt prawny definiuje, czym są jednostki mikro i jednostki małe, a także określa warunki, które należy spełnić, aby móc skorzystać z uproszczonych zasad rachunkowości. Dla wielu przedsiębiorców to nie tylko kwestia formalna, ale realna szansa na ograniczenie ilości dokumentów i skupienie się na rozwoju firmy.

Klasyfikacja jednostek według ustawy o rachunkowości

Ustawa o rachunkowości w art. 3 ust. 1 pkt 1a i 1b precyzyjnie określa wskaźniki, które pomagają zakwalifikować daną spółkę jako jednostkę małą lub mikro.

Jednostka mikro  art. 3 ust. 1 pkt 1 a) ustawy o rachunkowości

Jednostka mała art. 3 ust. 1 pkt 1 b) ustaw o rachunkowości

„(…) rozumie się przez to jednostkę, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:  a) 2 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,b) 4 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,c) 10 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty- przy czym jednostka traci status jednostki mikro, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości.”

„(…)rozumie się przez to jednostkę niebędącą jednostką mikro, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości: a) 33 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,b) 66 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty- przy czym jednostka traci status jednostki małej, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości.”

W praktyce oznacza to, że:

• jeżeli chcemy sprawdzić, czy mamy do czynienia z jednostką małą albo mikro, musimy przeanalizować sprawozdanie finansowe za rok obrotowy jednostki, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe, oraz rok ubiegły,
• jeżeli spółka przekroczyła dwa z trzech kryteriów widocznych w tabeli poniżej – jest jednostką małą albo mikro. 

Rodzaj jednostki	Suma aktywów	Przychody netto	Liczba pracowników
Jednostka mikro	do 2 mln zł	do 4 mln zł	do 10 osób
Jednostka mała	do 33 mln zł	do 66 mln zł	do 50 osób

Na jakie uproszczenia mogą liczyć jednostki małe i jednostki mikro?

Między innymi są to:

1. Możliwość sporządzenia uproszczonego sprawozdania finansowego jednostki.Jednostka mikro oraz jednostka mała ma prawo sporządzić uproszczony bilans oraz rachunek zysków i strat – zgodnie z załącznikiem nr 4 ustawy o rachunkowości (w przypadku jednostki mikro) oraz zgodnie z załącznikiem nr 5 do tej ustawy (w przypadku jednostki małej). 
2. Brak konieczności sporządzania sprawozdania z działalności w przypadku jednostek mikro i jednostek małych. W przypadku jednostek mikro – pod warunkiem, że w informacji dodatkowej lub informacji uzupełniającej do bilansu, przedstawi informacje dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych – art. 49 ust. 4 ustawy o rachunkowości. W przypadku jednostek małych – pod warunkiem że w informacji dodatkowej przedstawi informacje dotyczące nabycia udziałów własnych – art. 49 ust. 5 ustawy o rachunkowości. 
3. Możliwość odstąpienia od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego – art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości.
4. Możliwość ustalania w sposób uproszczony kosztów wytworzenia produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych – art. 28 ust. 4a ustawy o rachunkowości. 

Powyższe przekłada się na:

• mniejszą liczbę wymaganych dokumentów finansowych i korporacyjnych, 
• niższe koszty obsługi księgowej.

Uchwały o stosowaniu uproszczeń 

Jednym z kluczowych warunków zastosowania uproszczeń przewidzianych dla jednostek mikro lub małych, określonych w ustawie o rachunkowości, jest podjęcie odpowiedniej uchwały lub decyzji przez organ zatwierdzający. 

Organem zatwierdzającym jest w przypadku spółek kapitałowych zgromadzenie wspólników. 

Zgodnie z art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości, sprawozdanie finansowe należy sporządzić w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego, a więc – do 31 marca każdego roku obrotowego. Jasnym jest, że uchwała o stosowaniu uproszczeń w zakresie sporządzania sprawozdania finansowego powinna zostać podjęta przed datą sporządzenia sprawozdania finansowego.

W tym samym terminie powinna zostać podjęta uchwała o odstąpieniu przez spółkę od sporządzania sprawozdania z działalności jednostki. 

Utrata statusu jednostki małej lub mikro 

Jednostka traci status mikro lub małej, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe jednostki, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech podanych wielkości wskazanych w tabeli powyżej. 

W przypadku dodatkowych pytań bądź potrzeby skorzystania z pomocy radcy prawnego – zapraszam do kontaktu!